Kişilerin anksiyete, depresyon ve stres durumlarını ölçmek amacıyla kullanılan ölçeğe dass-21 ölçeği denir. Ölçek her biri 7 maddeden oluşan 3 alt ölçekten oluşur. Toplamda ise 21 farklı soru bulunur. Bu kapsamda kişilerin son 7 gün içinde ruhsal durumlarını değerlendirmeye ölçek yardımcı olmaktadır.
DASS-21 Alt Ölçekleri
Dass ölçeği 3 alt ölçekten oluşur. Bunlar;
- Depresyon
- Anksiyete
- Stres
Şeklindedir. Depresyon alt ölçeğinde motivasyon kayıpları başta olmak üzere, kendini değersiz görme, umutsuzluk vb. duygular ölçülüyor. Örnek olarak bir maddede ‘’Hayattan zevk almıyorum.’’ Gibi maddelerden ölçek oluşuyor.
Anksiyete alt ölçeğinde ise kaygı bozukluğunun belirtileri, huzursuz ruh hali, korku gibi durumların değerlendirilmesi yapılır. Örnek madde olarak ‘’ Hiçbir neden yokken her şeyden korkmuş hissediyorum’’ vb. maddeler alt ölçekte yer alıyor.
Stres alt ölçeği öfke, gerilim, tahammülsüzlük, vb. belirtileri ölçer. Örnek bir madde olarak ise ‘’Her şeyin üstüme geldiğini düşünüyorum ve bu beni çok öfkelendiriyor’’ olarak öne çıkar.
DASS-21 Alt Ölçekleri Kullanımı
Kullanım söz konusu olduğunda ölçeğin kullanımında puanlar oldukça önemlidir. Ölçekte yer alan maddelerin 0 ve 3 arasında puanlama sistemi bulunur. 0 Hiç anlamına gelirken, 3 ise Çok sık anlamlarına geliyor. Toplam puanlar ise her bir alt ölçek için ayrı hesaplanıyor.
Sonuçlar ise şu şekilde sınıflandırılır;
- Hafif
- Normal
- Orta
- Şiddetli
- Çok şiddetli
Şeklinde sonuçlar bulunur. Sonuçları doğrudan puanlar etkiler. Eğer ki 0 puanı çok sık kullanıldıysa bu kapsamda sonuçlar hafif olacaktır. Tam tersi 3 puanı olduğunda ise çok şiddetli olarak sonuçlar ortaya çıkacaktır.
DASS-21 Özellikleri Nelerdir?
Kaygı, stres, depresyon vb. birçok psikolojik problemi ölçemeye yarayan ölçeğin özellikleri söz konusu olduğunda farklı özelliklerinin olduğunu görmekteyiz. En önemli özelliği pratik bir şekilde uygulanabilir olmasıdır. Kişiler çok basit bir şekilde ölçeği doldurabilir.
Ölçek klinik ortamında uygulanır ve ruhsal sağlık sorunlarının değerlendirilmesi amacıyla kullanılır. Doldurma süresi ortalama olarak 5 ile 10 dakika arasında tamamlanır. Buradan da ölçeğin oldukça kısa sürede doldurulabilir olduğunu görmekteyiz. Bu ölçek tanı koymak için kullanılmaz. Kişilerin psikolojik- ruhsal durumları hakkında genel bilgi sahibi olmayı sağlar. Sonuçların mutlaka uzman birisi tarafından yorumlanması ve değerlendirilmesi gerekir.
DASS-21 Ne İşe Yarar?
Bireylerin ruhsal sağlık durumlarını değerlendirmek amacıyla uygulanan ölçek uzmanların kişilerin psikolojik durumunu sistematik olarak anlamasına yardımcı olur. Böylelikle terapi seanslarının hangi yöntemlerle ve nasıl gerçekleşeceği konusunda uzmanlar fikir sahibi olurlar. Kısa süreli bir testtir. Sistematik ve kolay olarak psikolojik durumun anlaşılmasına yardımcı olur. Anksiyete durumu, depresyon ve stres durumlarının ölçülmesinde kullanılır.
Kişilerin mevcut psikolojik durumunu değerlendirme de ölçek işe yarıyor. Bu sayede kişilerin stres düzeylerinin hangi düzeyde olduğu belirlenir ve gerekli terapi metotları oluşturularak kişilerin ruhsal durumunun düzeltilmesi amaçlanır.
Bireylerin semptomlarının şiddetini ölçmek açısından da kullanılan bir ölçek türüdür. Hafif, orta, şiddetli, çok şiddetli gibi düzeylerde ölçer. Ölçeğin en önemli kullanım amacı tarama aracı olmasıdır. Bu kapsamda psikolojik risk gruplarının taranmasında oldukça faydalıdır.
Aynı zamanda tedavi sürecinin takibi konusunda da ölçeğin önemli avantajı olduğunu bilmekteyiz. Psikoterapi başta olmak üzere ilaç tedavilerinin etkisini izlemek- takip etmek amacıyla kullanılıyor.
Ölçek bireylerde öz farkındalığı artırır. Kişilerin kendi ruhsal sağlık durumları hakkında farkındalık kazandırır. Araştırma amacıyla da kullanılıyor olması ölçeğin bir diğer önemli yönleri arasında bulunur. Psikiyatri, psikoloji ve sağlık alanında akademik düzeydeki araştırmalarda sık olarak kullanılır.
DASS-21 Kimler İçin Uygulanıyor?
Ölçek özellikle stresli, kaygılı ve depresif belirtiler gösterdiğini düşünen kişiler için uygulanır. Bunun yanında psikolojik destek alan veya almak isteyen kişilerin kullanımına da uygundur. Araştırma ortamlarında ve klinik ortamlarında çalışan gruplar tarafından da ölçeğin kullanıldığını bilmekteyiz.
DASS-21 Hakkında Bilinmesi Gerekenler
Her şeyden önce ölçek hakkında bilmeniz gerekenlerin başında ölçeğin bir teşhis aracı olmadığıdır. Psikolojik belirtilerin varlığı başta olmak üzere şiddetini ölçmek amacıyla kullanılır. Fakat hiçbir şekilde klinik bir tanı koymaz. Sonuçların mutlaka uzman bir psikolog veya psikiyatri tarafından değerlendirilmesi gerekir.
Kendi kendine uygulanabilir olmasına rağmen mutlaka sağlık uzmanlarının gözetiminde uygulanması daha olumlu olmaktadır. Ölçek kişilerin psikolojik sağlık durumları hakkında farkındalık kazanmalarına yardımcı olur. Aynı zamanda gerektiğinde destek almalarına ön rol oynar.
DASS-21 Özellikleri Nelerdir?
Stres, anksiyete, depresyon düzeylerini bireylerin ölçmek amacıyla kullanılan ölçeğin birçok özelliği bulunur. Özellikler dahilinde kapsamlı değerlendirme sürecinde 3 temel psikolojik durumun ayrı alt ölçeklerle ölçme süreci gerçekleşir. Her alt ölçek belirtilerin şiddetini analiz etmek için 7 soruda oluşmaktadır.
Kısa süreli değerlendirme dahilinde ise toplamda 21 maddeden oluşan ve tamamlanması ortalama olarak 10 dakika süren bir değerlendirme süreci uygulanır. Ölçek kendi kendine uygulanabilir olmasıyla bilinir.
Kişiler tarafından hızlı / kolay bir şekilde doldurulur. Sonrasında ise bir uzman tarafından doldurulan test ölçeği değerlendirilir. Geniş bir kullanım alanına sahip olan test ölçeğinin lisans gerektirmemesi önemli bir özelliktir. Böylelikle klinik ve akademik çalışmalarda sıklıkla kullanılır.
DASS-21 Psikometrik Özellikleri Nelerdir?
Ölçeğin psikometrik özelliklerinin olduğu da biliniyor. Bu kapsamda güvenilirlik özelliği araştırıldığı zaman ölçeğin iç tutarlılık katsayılarına sahip olduğunu görmekteyiz. Bu durumda ölçeğin ‘’Güvenilir’’ olduğunu bizlere gösteriyor.
Geçerlilik düzeyi araştırıldığı zaman ise ölçeğin sosyolojik alanda ve kliniksel ortamda geçerliliği doğrulanmış durumdadır. Ruhsal sağlık alanında özellikle bilimsel düzeyde bir dayanağının olduğu biliniyor.
Duyarlılık kapsamında ise ölçek psikolojik- ruhsal sağlık sorunlarının şiddetindeki değişimleri takip etmek amacıyla kullanılıyor. Tedavi aşamasında iyileşme süreci ve kötüleşme durumunu gösterir. Ölçeklendirme düzeyi ölçeğin 0 ile 3 arasında değerlendirilir. 0 – hiç anlamına gelirken 3- çok sık anlam derecesine sahiptir. Her alt ölçeğin toplam puanları ilgili durumun şiddetini doğrudan belirler.
DASS-21 İçerik Özellikleri Nelerdir?
İçerik özellikleri söz konusu olduğunda 3 farklı maddeden oluştuğunu gözlemleyebiliriz.
- Bunlar;
- Depresyon alt ölçeği
- Anksiyete alt ölçeği
- Stres alt ölçeği
Dahilinde 3 kategoriye ayrılır. Depresyon alt ölçeği 7 maddeden oluşur. Umutsuzluk, ümitsizlik, değersiz hissetme, özgüven eksikliği, motivasyon kayıpları vb. belirtileri değerlendirmek amacıyla uygulanır.
Anksiyete alt ölçeği de 7 madden oluşan bir alt ölçek türüdür. Fiziksel gerginlik durumu, panik atak belirtileri ve endişe, kaygı vb. durumları değerlendirmek amacıyla kullanılan bir ölçek türü olarak öne çıkıyor.
Stres alt ölçeği diğerlerinde olduğu gibi 7 maddeden oluşur. Aşırı gerilim durumu başta olmak üzere tahammülsüzlük durumları, sinirlilik, öfke hali vb. stres belirtilerini değerlendirmek amacıyla ölçek kullanılıyor.
DASS-21 Kullanım Alanları Nelerdir?
Ölçek birçok alanda geniş bir kullanım alanına sahip olmasıyla ön plana çıkıyor. Klinik çalışmalar başta olmak üzere araştırmalar, bireysel kullanım gibi alanlarda kullanılıyor. Klinik çalışmalar bağlamında ölçeğin psikiyatristler ve terapistler tarafından bireylerin ruhsal durumlarını değerlendirmek takip etmek için kullanıldığı biliniyor.
Araştırmalar söz konusu olduğunda ise sağlık, psikolojik araştırmalarda bireylerin psikolojik- ruhsal sağlık profillerini incelemek amacıyla kullanıldığı gözlemleniyor. Bireysel kullanım dahilinde ise bireysel farkındalık sağlamak ve bu kapsamda terapiye başvurup başvurmayacağı konusunda rehberlik etmek amacıyla kişiler tarafından uygulanır.
