Mutlu ve Başarılı İlişkilerin Sırrı
Herkes mutlu ve başarılı bir evliliğe sahip olmak ister. Bir insan olarak sevmeye ve sevilmeye ihtiyacımız vardır. Bu nedenle romantik bir ilişki içine gireriz. Fakat hepimiz sahip olduğumuz bu ilişki içinde mutlu ve başarılı olur muyuz? Elbette ki bu görece değişiklik gösterebilir. Bazılarımız için çok mutlu ve başarılı bir ilişkisi varken bazılarımızın yoktur. Peki bunun sebebi nedir? Mutsuz ve başarısız olan çiftler birbirlerine ne yapıyorlar? Bunu John Gottman’ın ilişkilerde iletişimi öldüren dört yıkıcı davranış için kullandığı mahşerin dört atlısı metaforu ile açıklayalım. Peki nedir, kimdir mahşerin dört atlısı? İncil’de mahşerin dört atlısının kıyamet öncesi ortaya çıkacağı yazmaktadır. Bu mahşerin dört atlıları sırasıyla; saldırı, savaş, açlık ve ölümü temsil ederler. Buradan hareketle peki mahşerin dört atlısı ilişkilerimizi nasıl temsil eder? Nasıl bir etkisi vardır ilişkimize? Mahşerin dört atlısının ilişkideki davranış biçimleri;eleştiri, savunma, aşağılama ve duvar örme olarak karşımıza çıkar. Yani aslında bir çoğumuzun ilişkilerimizde kullandığı davranış şekilleridir. Bu davranış şekilleri nedir, nasıl yaparız ve panzehri nedir?
Eleştiri Hepimiz zaman zaman karşımızdaki insanı eleştiririz. Bu eleştirileri yaparken partnerin kişiliğine veya karakterine dair bir suçlama oluyorsa bu bir tuzaktır. Çoğu zaman yapılan davranışa değilde partnerin kişiliğine suçlamalar yapılır. Örneğin; siz eşinizi akşam yemeği yemek için beklerken eşiniz eve tok gelmiştir. Siz eşinize ‘’çok bencil’’ olduğunu söylerseniz, bu kişiliğine yapmış olduğunuz bir eleştiri olur. Bu eleştirinin panzehri ise kişiliğe değilde davranışa odaklanmak olur. Yani eşinize bencilsin demek yerine ‘’Ben seni yemek yemek için beklerken, neden eve tok geldiğini anlayamadım. Bir sıkıntı mı var?’’diyebilirsiniz.
Savunma Hepimizin bildiği gibi her savaş savunma ile başlar. Savunma yapan birey aslında sorunun onda olmadığını, suçsuz olduğunu düşünmektedir. Bu durum zamanla döngü haline gelir ve bu döngünün kırılması zor olur. Örneğin eşi ona bencil biri olduğunu söyledikten sonra Partner ‘’ama sen de geçen gün beni yemeğe beklememiştim, yemiştin.’’ derse bu bir savunma olur.Savunmanın panzehri, sorumluluğu üstlenmek, kendi duygularının farkına varmak ve ben dili kullanmaktır. Yani ‘’senin beni bekleyeceğini düşünmemiştim, ve tok geldiğim için özür dilerim.’’ diyen kişi yapmış olduğu davranışı savunmak yerine bu davranışın sorumluluğuna almış kişidir.
Aşağılama Ahh…Küçümsemeyi içerir aşağılama. Ben yukarıdayım, sen aşağıdasın demektir. Ben güçlüyüm, sen güçsüzsün demektir. Belki de dört atlının en kötüsüdür. Ben yeterliyim, sen yetersizsin demektir. Tiksinmeyi, iğnelemeyi, dalga geçmeyi içerir. Örneğin, ”en iyi becerdin şey yatmak” ifadesi bir aşağılamadır bu aşağılamanın panzehri ise duygu, düşünce ve İhtiyaçları ifade etmektir, karşıdaki kişiyi takdir etmektir. ‘’En iyi becerdiğin şey yatmak.’’ yerine ‘’senin sürekli yatıyor olman beni rahatsız ediyor.’’ demek lazım.
Duvar örme Tartışmaların giderek arttığı ilişkilerde bir taraf kendini iletişime kapatır, ne düşündüğünü anlatmaz, çoğu zaman ortamı terk eder. Araştırmalara göre duvar örme davranışı erkekler arasında daha yaygındır. Duvar örmede partnerlerden biri konuşmayı sürdürürken, diğeri ise eşini dinlemez ve öfkelenir. Panzehri ise; kişi tartışmaya ara verebilir, sakinleştirici aktiviteler yapabilir veya partnerine duygu ve düşüncelerini dile getirerek biraz zamana ihtiyacı olduğunu o zamandan sonra daha sağlıklı bir iletişim kuracaklarını söyleyebilir. Gottman’a göre çiftler ilişkilerinde mahşerin dört atlısını kullanıyorsa, ilişkilerinde sona yaklaşıyorlar demektir. Mahşerin dört atlısının ilişkide nal sesleri çıkarmasına izin vermeyin…
Uzman Klinik Psikolog Ümran Yelekin
